نویسنده: آرمین خجسته

چرا کامپوزیت های دندانی تغییر رنگ می دهند؟ 

ترمیم های کامپوزیتی از لحاظ زیبایی در همه دندانها مورد استفاده قرار می گیرند و زیبایی نسبتا بالای را فراهم می آورند. اما چرا هنوز تعداد بسیار زیادی از دندانپزشکان رغبت زیادی به استفاده از کامپوزیت های دندانی از خود نشان نمی دهند؟ شاید مهمترین جواب اکثریت این گروه، تغییر رنگ کامپوزیت به مرور زمان است. اما این تغییر رنگ چرا اتفاق می افتد؟

شاید اولین جواب هر دندانپزشکی به سوال فوق، ضعف در ساختار ماده کامپوزیت بطور کلی یا مرغوب نبودن آن برند کامپوزیت است.

اگر شما هم با این گروه موافقید متاسفانه باید به شما بگویم که سخت در اشتباهید!

در ادامه قصد دارم به اصلی ترین دلایل تغییر رنگ کامپوزیت ها به مرور زمان بپردازم:

۱٫ لایت کیور: 

بله لایت کیور، شاید باورتان نشود ولی در ترمیم های کامپوزیتی، لایت کیور از نان شب هم واجب تر است. با دندانپزشکان بسیاری که در مورد تغییر رنگ صحبت می کردم، اکثرا نام لایت کیور خود را نمی دانستند! چه برسد به قدرت نور آن. پیشنهاد من این است که تا جایی که میتوانید در خرید لایت کیور صرفه جویی نکنید. علی الخصوص از کامپوزیت ونیر هم انجام می دهید. لایت کیوری را تهیه کنید که قدرت اشعه ی آنها حداقل ۱۰۰۰ میلی وات بر سانتی متر مربع باشد. امروزه لایت کیور هایی با قدرت های ۲۰۰۰ و حتی ۳۰۰۰ هم موجودند. بروشور لایت کیور را مطالعه کنید و ببنید نور لایت کیور در چه گستره ای از طول موج ها قرار دارد. طبعا هر چه این گستره وسیع تر باشد، طیف وسیع تری از برند های مختلف کامپوزیت براحتی و با تمام کمال کیور خواهند شد. ترجیحا از برند های معتبر اروپایی مانند مکترون،ایوکلار، برند های آمریکایی مانند اولترادنت، ژاپنی مانند موریتا و در نهایت برند چینی وودپکر را تهیه فرمایید.

یقین داشته باشید کیور شدن کامل یا ناقص با چشم غیر مسلح قابل تمایز نیست. اگر کامپوزیت ۹۰ درصد هم کیور شود. باز هم مونومر های آزاد، میتواند کار خود را بکنند و تمام زحمات شما را برباد بدهند.

۲٫ پرداخت و پالیش: 

اگر از سیستم دیسک ها در پالیش کامپوزیت هایتان استفاده می کنید، لطفا با کمی حوصله هر چهار رنگ را استفاده کنید. دو رنگ آخر برای قشنگی کیت تولید نمی شوند. بسیاری از دندانپزشکان را دیده ام که موقع سفارش فقط نوع زبر (Coarse) را سفارش می دهند. وقتی از آنها میپرسم چرا بقیه رنگها را تهیه نمی کنید؟ می گویند با همین دیسک زبر، کامپوزیت را چنان پالیشی می کنم که دیگر نیازی به سایر رنگ های دیسک. یک اشتباه بزرگ. اگر سطوحی کامپوزیت را هنگامیکه فقط با میکروسکوپ دندانپزشکی بررسی کنید. میتوانید بگویید کامل پالیش شده است یا خیر. هر انعکاس نور و برقی نشانه کمال نیست!

۳٫ استفاده از باندینگ برای بهبود هندلینگ کامپوزیت: 

به مراتب به مسئله برخوردم که دندانپزشکان عزیز از باندینگ یا الکل جهت شکل دهی کامپوزیت و همچنین جهت نچسبیدن ابزار ها به کامپوزیت، استفاده می کنند. این عمل به دلیل وجود حلال های مخرب از جمله اتانول و استون به شدت به ساختار کامپوزیت آسیب وارد می نماید. به هیچ وجه از باند جهت فرم دهی کامپوزیت استفاده نکنید. شاید اثر انجام این کار نسبت به سایر موارد مطرح شده در این مقاله دیرتر به چشم بیاید ولی متاسفانه قطعا به چشم خواهد آمد. جهت فرم دهی کامپوزیت و نچسبیدن آن به ابزار ها و قلم ها از ماده ای به نام وتینگ رزین یا مادلینگ رزین استفاده نمایید که در واقع یک Filled Resin بدون حلال با حدود ۴۰ درصد فیلر است. برند های بیسکو، اولترادنت و کازمدنت بهترین تولید کنندگان این ماده هستند.

۴٫ Oxygen inhibited layer:

این اکسیژن لعنتی!

همانطور که میدانید اکسیژن موجود در هوا یکی از عناصر مزاحم در تکمیل فرایند پلیمریزاسیون کامپوزیت است. به همین دلیل حتی اگر شما بهترین لایت کیور دنیا را هم داشته باشید باز هم پلیمریزاسیون صد در صد نخواهد بود. بیرونی ترین لایه کامپوزیت که در هنگام کیور در معرض هواست و کامل کیور نمیشود Oxygen Inhibited Layer گفته میشود و چون کیور کامل نمیشود قطعا به مرور زمان تغییر رنگ خواهیم داشت. حالا راه حل چیست؟

استفاده از موادی که مانع تماس هوا با آبیرونی ترین لایه کامپوزیت میشوند. این مواد عمدتا دارای بیس گلیسیرین بوده و باید فاقد حلال باشند. همچنین رنگشان هم نباید خیلی تیره باشد تا از قدرت نور لایت کیور بکاهند. و با توجه به کاربردی که دارند باید بصورت ژل با قوامی مناسب باشند.

۵٫ تقلبی بودن کامپوزیت:

امکان ندارد ماده ای محبوب و پرفروش شود و تقلبی آن به بازار نیاید! تشخیص ماده ی اصل و تفلبی از روی ظاهر کاری بسیار بسیار دشوار است. و گاها با آزمون و خطا حاصل میشود. گاها فروشندگان با تجربه و مجرب هم ممکن است اشتباه کنند. مطمئن باشید افراد متقلب طوری محصول را طراحی نمی کنند که با نگاه اول بشود فرق کالای اصل و تقلبی را تشخیص داد. برای مثال با تجربه ای که در بازار دارم محصولات تری ام علی الخصوص باند و کامپوزیت خلفی P60 به دلیل محبوبیت بالاترین درصد کالا های تقلبی را تشکیل می دهند و در جایگاه دوم گلاس آینومر های جی سی.

برای مثال در عکس فوق که از کانال آقای دکتر وطن پور (متخصص ترمیمی) برداشته شده. کامپوزیت سمت چپ تقلبی میباشد. همانطور که می بینید تشخیص آن از روی ظاهر غیر ممکن است!

انواع مواد تقلبی:

الف) تیوب کامپوزیت ها یا بطری باندینگ، با موادی از یک برند بی کیفیت و ارزان ولی از نظر ظاهر مشابه پر میشوند. نتیجه کار مشخص است! انهدام ترمیم!

ب) تاریخ انقضاء کامپوزیت یا باند گذشته اما مجددا برایشان لیبل چاپ میشود و جایگزین لیبل قبلی میشود. نتیجه: فاجعه!

پ) مواد از نظر منشأ اصل هستند ولی به دلیل حمل و نقل و نگهداری نامناسب مانند گرمای بیش از حد و … عملا کارایی خود را از دست داده اند

بهترین راه دوری از چنین مشکلاتی، خرید اجناس از شرکت های وارد کننده اصلی یا نمایندگان قانونی آنها و فروشندگان خوشنام به جای ویزیتور های گمنان است

۶٫ استفاده زیاد از وتینگ رزین:

در همین گفته شد برای شکل دهی کامپوزیت، به جای باند از وتینگ رزین استفاده کنید. اما استفاده بیش از حد از این ماده هم میتواند باعث تغییر رنگ شود! پس از این ماده به اندازه نیاز استفاده کنید. اجازه ندهید کل ترمیم بشود وتینگ رزین!

۷٫ عدم ایزولاسیون مناسب: 

ایزولاسیون شاید در ایران و چند کشور دیگر جدی گرفته نمی شود ولی واقعا خیلی اهمیت دارد. تا جایی که می توانید در ترمیم های کامپوزیتی به چشمتان اعتماد نکنید! حتی اگر از لوپ استفاده می کنید. بعید است بتوانید با یک یا دو عدد رول پنبه کاملا جلوی جریان بزاق را بگیرید علی الخصوص در ونیر های کامپوزیتی.

رعایت موارد گفته شده نیازمند هزینه زیادی نمی باشد ولی به کمی دقت و حوصله نیاز دارد. اما در عوض باعث رضایت چند برابری بیماران، ماندگاری ترمیم ها و ونیر ها و رفع خستگی شما از چند ساعت ترمیم یا ونیر طاقت فرسا خواهد شد

با تشکر

نویسنده: آرمین خجسته